Kauçuk Dergisi Kauçuk Dergisi
ilişkili haberler
Corona virüsü salgını enerji piyasasını derinden etkilerken, Türkiye’nin doğalgaz ithalatında da 2020’nin ilk dört ayında geçmiş yıllara kıyasla farklı bir tablo ortaya çıktı.
Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) verilerine göre, geçen yılın ocak-nisan döneminde Türkiye’nin toplam doğalgaz ithalatında Rusya’nın payı yüzde 33,16 iken, bu yılın aynı döneminde bu oran yüzde 23,56’ya kadar geriledi.
2015’te yüzde 55,31 olan Rusya’nın doğalgaz ithalatındaki payı, sonraki yıllarda kademeli olarak azalmış ve 2019’da yüzde 33,61’e gerilemişti. 2020’nin ilk dört ayında bu oran daha da gerilemiş oldu.
Rusya ile Türkiye arasında var olan yıllık 16 milyar metreküp kapasiteli Mavi Akım doğalgaz boru hattına ek olarak 2020 yılı itibarıyla 15,75 milyar metreküp kapasiteli TürkAkım hattı devreye girmişti.
Rusya’nın doğalgaz ithalatındaki payı düşerken, Azeri gazının payı artıyor. 2017’de yüzde 11,85, 2018 yüzde 14,94, 2019’da 2019 yüzde 21,2 olan Azeri gazının ithalattaki payı, 2020’nin ocak-nisan döneminde yüzde 33,16’ya yükseldi.
Azerbaycan doğalgazını Türkiye üzerinden Avrupa’ya taşıyacak olan Trans Anadolu Doğalgaz Boru Hattı’ndan (TANAP) Türkiye’ye gaz akışı 30 Haziran 2018’de başlamıştı. TANAP’ın açılışı sonrasında Azeri gazının payı ithalattaki payı arttı.
Azeri gazında Rus gazına göre fiyat avantajı bulunmuyor. Sınırdan girişte Azeri gazı Rus gazına göre yüzde 10 daha ucuz olsa da yüksek taşıma maliyeti nedeniyle Azeri gazı toplamda Rus gazından daha pahalıya mâl oluyor.
Rus gazının payı düşerken, Azeri gazının yanı sıra ABD’den sıvılaştırılmış doğalgaz (LNG) ithalatı da artıyor. 2019’un ocak-nisan döneminde toplam doğalgaz ithalatında ABD’nin payı yüzde 4,48 iken, bu yılın aynı döneminde bu pay ikiye katlanarak yüzde 10’a yükseldi.
Bu dönemde Katar’ın ithalattaki payı da yüzde 5,63’ten yüzde 11,61’e yükseldi. Türkiye’nin uzun dönemli LNG alım sözleşmelerinin bulunduğu Cezayir’in ocak-nisan döneminde toplam gaz ithalatındaki payı yüzde 12,57, Nijerya’nın yüzde 5,98 oldu.
Bu dönemde İran’ın payı ise yüzde 16,63’ten yüzed 11,38’e düştü. Düşüşte İran’dan gaz taşıyan boru hattında meydana gelen patlama da etkili oldu.
Genel olarak da doğalgaz ithalatında aynı dönemde LNG’nin payı, yüzde 33,54’ten yüzde 44,7’ye sıçradı. Boru hattıyla Rusya, Azerbaycan ve İran’dan gelen gazın toplam içindeki payı ise yüzde 66,46’dan yüzde 55,3’e düştü. Bu dönemde Türkiye’nin toplam doğalgaz ithalatı ise yüzde 0,6’lık düşüşle 17,8 milyar metreküp oldu.
LNG’nin payının artmasının nedeni, corona virüsü salgınıyla birlikte spot LNG fiyatlarının hızla düşmesine paralel olarak BOTAŞ’ın boru hatlarından gelen Rus gazı ithalatını azaltıp spot LNG alımlarına yönelmesi oldu. Bu hamleyle, BOTAŞ’ın doğalgaz maliyetleri de ciddi şekilde geriledi ve bu sayede sanayi ile doğalgazla elektrik üreten çevrim santrallerine gaz satışında indirim yapıldı.
Rusya ile 2021’de uzun dönemli sözleşmelerin yenilenmesi için masaya oturulacağını hatırlatan Aktürk, LNG’nin ve özel olarak da ABD LNG’sinin ithalattaki payının artışının Rusya ile pazarlıkta BOTAŞ’ın elini güçlendireceğini kaydetti.
Türkiye’nin toplam doğalgaz ithalatı 2019’da bir önceki yıla göre yaklaşık yüzde 10,6 azalarak 44.9 milyar metreküpe geriledi ancak Rusya’ya taahhüt ettiğimiz asgari alım garanti miktarının 8,5 milyar metreküp altında kaldığımız için BOTAŞ ve özel sektör için toplamda yaklaşık 2.6 milyar dolarlık fatura çıkmıştı. Bu rakamın 2 milyar dolarının özel sektöre ait olduğu hesaplanırken, ödemelerin henüz yapılmadığı belirtiliyor.
2020’de de Rusya’dan düşük alım devam ederse yüksek bir al ya da öde faturası ortaya çıkabilir.
Al ya da öde sisteminde, sonraki yıllarda alım yapılarak telafi yapılıyor ancak yüksek fiyattan ödeme yapılmış olabiliyor.
